Βαλτέτσι Αρκαδίας

To Βαλτέτσι είναι ένα ιστορικό παραδοσιακό ορεινό χωριό της Αρκαδίας, χτισμένο σε υψόμετρο 1.050 μέτρων, στις νότιες πλαγιές του Μαινάλου, σε μικρό οροπέδιο ανάμεσα σε τέσσερις λόφους. Υπήρξε το επίκεντρο ιστορικών μαχών κατά των Τούρκων κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 και εφαλτήριο για την άλωση της Τριπολιτσάς. Σήμερα, έχει 75 κατοίκους, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τρίπολης.

Χτίστηκε γύρω στο 1600-1650 από Έλληνες της Βορείου Ηπείρου και συγκεκριμένα από το χωριό Βαλτέτσι που βρίσκεται μεταξύ Αργυροκάστρου και Χειμάρρας, από όπου πήρε και το όνομά του. Οι πρώτοι του κάτοικοι κατέβηκαν προς την Πελοπόννησο, διωκόμενοι από τους Τούρκους. Αρχικά το χωριό φτιάχτηκε μέσα σε μια χαράδρα και αργότερα οι κάτοικοί του μετακινήθηκαν στο Παλαιοχώρι που βρισκόταν ανάμεσα σε δύο πλαγιές. Επειδή όμως εκείνο το μέρος ήταν εκτεθειμένο στις επιθέσεις των Τούρκων ξαναγύρισαν και έφτιαξαν το χωριό στο σημείο που είναι και σήμερα.

Κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα κατά των Τούρκων, επαναστατικές δυνάμεις υπό τους Θ. Κολοκοτρώνη, Δ. Πλαπούτα, Κυρ. και Ηλ. Μαυρομιχάλη, Αναγνωσταρά, Νικηταρά και άλλους οπλαρχηγούς έδωσαν στο Βαλτέτσι δύο αποφασιστικές μάχες, στις 24 Απριλίου και 12 Μαΐου του 1821. Ήδη από τις 16 Απριλίου του 1821, ο Θ. Κολοκοτρώνης είχε ιδρύσει στρατόπεδο στο χωριό, για να ενισχύσει την πολιορκία της Τρίπολης. Στην πρώτη μάχη οι Τούρκοι με ισχυρή δύναμη από την Τρίπολη αιφνιδίασαν τους Έλληνες, κυρίευσαν το χωριό και κατάφεραν τη μερική διάλυση του στρατοπέδου. Την κρίσιμη στιγμή κατέφθασε ο Πλαπούτας και χτύπησε τους Τούρκους, οι οποίοι τράπηκαν σε φυγή. Το στρατόπεδο ανασυγκροτήθηκε γρήγορα υπό την άμεση επίβλεψη του Θ. Κολοκοτρώνη. H δεύτερη μάχη έγινε απέναντι σε 10.000 Τουρκαλβανούς υπό τον Κεχαγιάμπεη που είχαν χωριστεί σε πέντε τμήματα και επιτέθηκαν από δύο κατευθύνσεις. Οι ελληνικές δυνάμεις αντιστάθηκαν ηρωικά και ο Κολοκοτρώνης πλαγιοκόπησε με επιτυχία τους Τούρκους. Μετά από μάχη 23 ωρών, οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν όταν έμαθαν ότι καταφθάνουν ελληνικές δυνάμεις από το στρατόπεδο των Βερβαίνων. Όταν το αντιλήφθηκε ο Κολοκοτρώνης, διέταξε γενική αντεπίθεση και με την εφόρμηση των Ελλήνων μαχητών, η αρχική υποχώρηση των τουρκικών δυνάμεων κατέληξε σε άτακτο φυγή. Οι Τούρκοι πανικόβλητοι έσπευσαν να κλειστούν στην Τρίπολη ενώ υπέστησαν μεγάλες απώλειες. Η μάχη αυτή σε συνδυασμό με τις άλλες μάχες πού δόθηκαν γύρω από την Τρίπολη, προετοίμασε την άλωσή της αφού ανάγκασε τους Τούρκους να μην ξαναβγούν από την πολιορκούμενη πόλη.

Αργότερα, στις 8 Ιουλίου του 1825, έγιναν και νέες συγκρούσεις στο Βαλτέτσι, όταν μετά τη μάχη των Τρικόρφων, ελληνική δύναμη προέβαλε σθεναρή αντίσταση απέναντι στο στρατό του Ιμπραήμ, προξενώντας του σημαντικές απώλειες, τελικά όμως υποχώρησε μπροστά στον αριθμητικά υπέρτερο εχθρό.

Μετά την απελευθέρωση και μέχρι το 1944 το Βαλτέτσι αποτελούσε ένα από τα ακμαιότερα ορεινά χωριά της Αρκαδίας και είχε πληθυσμό που ξεπερνούσε τους 1.500 κατοίκους. Οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία και το φθινόπωρο κατέβαζαν τα κοπάδια τους σε ηπιότερα κλίματα, στην Ερμιονίδα, την Τροιζηνία και τη Λακωνία.

Στις 15 Ιουνίου 1944 έγινε στο χωριό μάχη ανάμεσα σε δυνάμεις του ΕΛΑΣ και του Λόχου Ασφαλείας Βαλτετσίου που είχε συγκροτηθεί από κατοίκους και είχε εξοπλιστεί από το Αρχηγείο Χωροφυλακής της Τρίπολης. Στη μάχη επικράτησαν οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ και ακολούθησαν δολοφονίες μελών του λόχου και εκτελέσεις αιχμαλώτων μετά τη διενέργεια τυπικών στρατοδικείων.

Στην πλατανοσκέπαστη πλατεία του χωριού δεσπόζει σήμερα το μνημείο της ιστορικής μάχης του Βαλτετσίου με τους ανδριάντες των Θ. Κολοκοτρώνη και Νικηταρά. Η επέτειος της μάχης εορτάζεται κάθε χρόνο με ποικίλες εκδηλώσεις και συχνά με αναπαράστασή της. Στην πλατεία βρίσκεται και η εκκλησία της Κοίμησης Θεοτόκου, σταυροειδής βασιλική με τρούλο, η οποία κτίστηκε το 1837 με εντολή και επιστασία του Θ. Κολοκοτρώνη καθώς, όπως λέγεται, το είχε τάξει σε προσευχή του πριν τη μάχη. Αφιερώθηκε στην Παναγία σαν απόδοση τιμής για τη νίκη των Ελλήνων και κτίστηκε από Λαγκαδιανούς μαστόρους, ενώ το ξυλόγλυπτο τέμπλο της κατασκεύασαν τεχνίτες από το Βαλτεσινίκο.

Στο Βαλτέτσι λειτουργεί λαογραφική συλλογή που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Συλλόγου Βαλτετσιωτών Αθηνών και στεγάζεται σε ανακαινισμένο κτίριο του 1856. Εκτίθενται αντικείμενα από την καθημερινή ζωή των Βαλτετσιωτών όπως παραδοσιακές στολές, εργαλεία, σκίτσα και εικόνες ηρώων.

Κάθε χρόνο γίνονται στο χωριό πολλές γιορτές και εκδηλώσεις, όπως είναι η επέτειος της Μάχης του Βαλτετσίου στις 12 Μαΐου, της Αγίας Σωτήρας στις 6 Αυγούστου, της Παναγίας στις 15 Αυγούστου. Επίσης διοργανώνονται άλλες δύο γιορτές που συνεχίζουν την τοπική παράδοση, των κτηνοτρόφων που γίνεται στις 2 Σεπτεμβρίου στη γιορτή του Αγίου Μάμα και για τον αποχαιρετισμό των τσοπάνηδων στη γιορτή του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου.

Φωτό: http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/baltetsi.htm