Η Δωδώνη είναι ένα μικρό χωριό των Ιωαννίνων, χτισμένο στην ίδια θέση με την αρχαιότατη πόλη της Ηπείρου, στους πρόποδες του βουνού Τόμαρος. Βρίσκεται σε υψόμετρο 730 μέτρων μέσα σε μια πλούσια φυσική τοποθεσία.
Είναι γνωστή από την Ομηρική εποχή, λόγω του αρχαίου θεάτρου του Δωδωναίου Διός -του Πελασγικού και της γυναίκας του, της μυστικής θεότητας Διώνης (αρχαία Μεγάλη Θεά). Το όνομα Δωδώνη ίσως προήλθε από την ομώνυμη Ωκεανίδα Νύμφη ή από τον Δώδωνο ποταμό.
Το μαντείο της Δωδώνης ως λατρευτικός χώρος τοποθετείται περί το 2600 π.Χ. και είναι το αρχαιότερο μαντείο που συναντάται στον Ελλαδικό χώρο. Ο Ηρόδοτος αναφέρει δύο μύθους για την ίδρυση του μαντείου. Ο ένας λέει ότι οι Φοίνικες άρπαξαν δύο γυναίκες από τη Θήβα, πούλησαν μία στη Λιβύη και μία στην Ελλάδα, και εκείνες ίδρυσαν τα αντίστοιχα μαντεία στο Ναό του Δία και στη Δωδώνη. Ο άλλος μύθος αναφέρει ότι από τη Θήβα της Αιγύπτου πέταξαν δυο περιστέρια: το ένα προσγειώθηκε στη Λιβύη, όπου χτίστηκε ο ναός του Άμμωνα Δία, και το δεύτερο ήρθε στη Δωδώνη, όπου ιδρύθηκε το μαντείο. Το μαντείο έδινε χρησμούς βασιζόμενο στο θρόισμα των φύλλων της Ιερής Βαλανιδιάς αρχικά και αργότερα από τον ήχο των μεταλλικών τριπόδων που την περικύκλωναν. Οι Ρωμαίοι πυρπόλησαν την πόλη το 168 π.Χ., η βελανιδιά κόπηκε το 369 μ.Χ. και η περιοχή έπεσε στην αφάνεια. Το ιερό εγκαταλείφθηκε και πάνω στα ερείπιά του χτίστηκε χριστιανική εκκλησία. Οι τελευταίες μαρτυρίες χρονολογούνται από τον 6ο αιώνα, όταν επιδρομές βαρβάρων ερήμωσαν την περιοχή και με τον καιρό η λάσπη από τις πλαγιές του Τόμαρου σκέπασε τα πάντα.
Το Αρχαίο Θέατρο της Δωδώνης χτίστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. επί βασιλείας του Πύρρου, βασιλιά της Ηπείρου. Είναι από τα μεγαλύτερα και καλύτερα σωζόμενα αρχαία ελληνικά θέατρα, με χωρητικότητα περίπου 18.000 ατόμων. Αποτελούσε αναπόσπαστο τμήμα του ιερού της Δωδώνης και για τον επισκέπτη, που έφθανε από το νότο, ήταν το εμφανέστερο μνημείο, που δέσποζε στο χώρο με τις καμπύλες επιφάνειες και τους επιβλητικούς αναλημματικούς τοίχους του. Το 1960 άρχισαν να τελούνται σε αυτό θεατρικές παραστάσεις.
Εκτός από το αρχαίο θέατρο και το μαντείο, μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Δωδώνης σώζονται ερείπια διαφόρων οικοδομημάτων, όπως η Ιερά Οικία, το Βουλευτήριο, το Στάδιο, η Ακρόπολη και το Πρυτανείο.
Φωτό: https://www.dodoni.gr/organosi/dimos/de-dodonis